සංචරණය කරන්නේ සංචාරයකයා ය. එසේ නම් මහා සංචාරකයා කෙබඳු කෙනෙක්ද? බොහෝ තැන්හි සංචාරය කළ අයෙක් විය යුතුය. සියලු ආකාරයේ ස්ථානවලට ගමන් කළ අයෙක් විය යුතුය. තමා මහා සංචාරකයෙක් ලෙස හඳුන්වා ගන්නා පනාපුත්‍ර කුහුඹුපැණියා හැරුණුකොට එවන් කෙනෙක් දැක නැත්තෙමි. එයින් කියවෙන්නේ එවන් අය නැති බව නොවේ. එමටය. මම ද පුංචි පහේ සංචාරකයෙක්මි. මාගේ හුදකලා චාරිකා ආරම්භ කර දැන් අවුරුදු අටකටත් වැඩිය. එහෙත් ලංකාවේ විසූ ශ්‍රේෂ්ඨතම සංචාරකයා එසේත් නැතිනම් මහා සංචාරකයා කවුරුන්දැයි කෙනෙක් මගෙන් ඇසුවොත් පිළිතුර වළගම්බා රජු වන්නේය.
එතුමා අහසින් ගමන් කළ බවක් හෝ මුහුදු පතුලෙහි ගවේෂණයේ යෙදුණු බවක් හෝ රට රටවල සංචාරය කළ බවක් හෝ දැනගන්නට නැතත්, ජනප්‍රවාද හා යම් යම් පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂි අනුව මේ දිවයිනේ අස්සක් මුල්ලක් නෑරම කරක් ගැසූ බව පෙනේ. පානම් පත්තුවේ සිට ගම්පහටත්, ගිරුවා පත්තුවේ සිට වන්නියටත් වළගම්බාවෝ සිටි බවට පැවසෙන, පවසන තැන් බොහෝ ය. ජනප්‍රවාදයේ එන බැවින් මේ සියල්ල සත්‍ය නොවේ යැයි සිතුව ද, ඉන් ස්ථාන කිහිපයක හෝ වාසය කළා යයි සිතුවත් එය ද අති විශාල ප්‍රමාණයකි. මගේ නිගමනය තහවුරු නොවන්නේද? ලක් ඉතිහාසයේ මහා සංචාරකයාණෝ එතුමා ය.
මෙකල ජනයා සංචාරය කරන හේතු බොහෝ ය. විනෝදාංශයක් වශයෙන්, රැකියාවේ අංගයක් වශයෙන්, අධයාපන සහ ගවේෂණ කටයුතු සඳහා, ආදී වශයෙනි. නමුත් වළගම්බා රජු සංචරණයේ යෙදුණේ ඒ නිසා නොවේ. මුලින් පණ බේරා ගැනීමටය. දෙවනුව රට බේරා ගැනීමටය. සැඟව සිටින්නට සිදුවූයේ ද එබැවිනි. ඔහුට එය කරන්නට සිදුවිය. හෙතෙම මහා සංචාරකයෙක් යන මගේ අදහස ප්‍රතික්ෂේප කරන කෙනෙකුට ප්‍රශ්නාර්ථයක් නැගිය හැකි තැනකි ඒ. පිළිගනිමි. ඒත් ඔහු සංචාරය කළේය. ජීප් එකේ, බයික් එකේ නොවේ, බොහෝ විට පයින්ම වන්නට ඇත. රජෙකුගේ ගාම්භීර වාහනය වූ දෝලාව ද භාවිතා නොකරන්නට ඇති බව සුළු බුද්ධියක් ඇතියෙකුට පවා වැටහේ. නමුත් යම් විටක කරත්තයක් හෝ අශ්වයෙක් භාවිතා කරන්නට ඇත. එයද, වනගත නොවී මාර්ග භාවිතා කළා නම් පමණි.
මින්පසු ඔබ සංචාරය කරන යම් තැනෙක වළගම්බා රජු සිටි බව පැවසේ නම්, එතුමා සිහි කරන්න. එතුමාගේ කායික මානසික අධිෂ්ඨාන ශක්තිය, වීර්යය අගය කරන්න. අවුරුදු ගණනකින් පසු හෝ ආක්‍රමණිකයින් පරදා ලක් මව එක්සේසත් කර, රට දැය නගා සිටුවීමට එතුමාට හැකි වූයේ එබැවිනි.
එතුමා අහසින් ගමන් කළ බවක් හෝ මුහුදු පතුලෙහි ගවේෂණයේ යෙදුණු බවක් හෝ රට රටවල සංචාරය කළ බවක් හෝ දැනගන්නට නැතත්, ජනප්‍රවාද හා යම් යම් පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂි අනුව මේ දිවයිනේ අස්සක් මුල්ලක් නෑරම කරක් ගැසූ බව පෙනේ. පානම් පත්තුවේ සිට ගම්පහටත්, ගිරුවා පත්තුවේ සිට වන්නියටත් වළගම්බාවෝ සිටි බවට පැවසෙන, පවසන තැන් බොහෝ ය. ජනප්‍රවාදයේ එන බැවින් මේ සියල්ල සත්‍ය නොවේ යැයි සිතුව ද, ඉන් ස්ථාන කිහිපයක හෝ වාසය කළා යයි සිතුවත් එය ද අති විශාල ප්‍රමාණයකි. මගේ නිගමනය තහවුරු නොවන්නේද? ලක් ඉතිහාසයේ මහා සංචාරකයාණෝ එතුමා ය.
මෙකල ජනයා සංචාරය කරන හේතු බොහෝ ය. විනෝදාංශයක් වශයෙන්, රැකියාවේ අංගයක් වශයෙන්, අධයාපන සහ ගවේෂණ කටයුතු සඳහා, ආදී වශයෙනි. නමුත් වළගම්බා රජු සංචරණයේ යෙදුණේ ඒ නිසා නොවේ. මුලින් පණ බේරා ගැනීමටය. දෙවනුව රට බේරා ගැනීමටය. සැඟව සිටින්නට සිදුවූයේ ද එබැවිනි. ඔහුට එය කරන්නට සිදුවිය. හෙතෙම මහා සංචාරකයෙක් යන මගේ අදහස ප්‍රතික්ෂේප කරන කෙනෙකුට ප්‍රශ්නාර්ථයක් නැගිය හැකි තැනකි ඒ. පිළිගනිමි. ඒත් ඔහු සංචාරය කළේය. ජීප් එකේ, බයික් එකේ නොවේ, බොහෝ විට පයින්ම වන්නට ඇත. රජෙකුගේ ගාම්භීර වාහනය වූ දෝලාව ද භාවිතා නොකරන්නට ඇති බව සුළු බුද්ධියක් ඇතියෙකුට පවා වැටහේ. නමුත් යම් විටක කරත්තයක් හෝ අශ්වයෙක් භාවිතා කරන්නට ඇත. එයද, වනගත නොවී මාර්ග භාවිතා කළා නම් පමණි.
මින්පසු ඔබ සංචාරය කරන යම් තැනෙක වළගම්බා රජු සිටි බව පැවසේ නම්, එතුමා සිහි කරන්න. එතුමාගේ කායික මානසික අධිෂ්ඨාන ශක්තිය, වීර්යය අගය කරන්න. අවුරුදු ගණනකින් පසු හෝ ආක්‍රමණිකයින් පරදා ලක් මව එක්සේසත් කර, රට දැය නගා සිටුවීමට එතුමාට හැකි වූයේ එබැවිනි.
